Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızların buraxılışı və tədavülü qaydalarını müəyyən edir, qiymətli kağızlar bazarı iştirakçılarının fəaliyyətini tənzimləyir.

Bu Qanunda istifadə edilən əsas aşlayışların mənaları aşağıdakılardır:

Qiymətli kağızlarla bağlı münasibətlər bu Qanundan, Azərbaycan Respublikasının digər normativ-hüquqi aktlarından və tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir.

1. Qiymətli kağızlar bazarının dövlət tənzimlənməsi aşağıdakılardan ibarətdir:

2. Qiymətli kağızlar bazarında münasibətlərin dövlət tənzimlənməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

1. Bu Qanuna uyğun olaraq fəaliyyət göstərən və qeyri-kommersiya prinsipləri əsasında fəaliyyətini quran qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının könüllü birliyi, ittifaqı, assosiyasiyası və sairə qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının öz-özünü tənzimləyən təşkilatı (bundan sonra — öz-özünü tənzimləyən təşkilat) adlanır.

2. Öz-özünü tənzimləyən təşkilat qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları tərəfindən qiymətli kağızlar iştirakçılarının peşəkar fəaliyyəti üçün şəraitin təmin edilməsi, qiymətli kağızlar bazarında peşəkar etika standartlarına riayət edilməsi, qiymətli kağızların sahiblərinin və öz-özünü tənzimləyən təşkilatın üzvü olan qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının digər müştərilərinin maraqlarının müdafiə edilməsi, qiymətli kağızlar bazarında səmərəli fəaliyyəti təmin edən qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparılmasının qaydalarının və standartlarının qanunvericilik əsasında müəyyən edilməsində iştirak etmək üçün təsis edilir.

3. Öz-özünü tənzimləyən təşkilatın bütün gəlirləri onun tərəfindən yalnız nizamnamə vəzifələrini yerinə yetirmək üçün istifadə olunur və onun üzvləri arasında bölüşdürülmür.

4. Öz-özünü tənzimləyən təşkilat, peşəkar fəaliyyət göstərməsi və qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparması tələblərinə uyğun olaraq, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq olunmuş, qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətin həyata keçirilməsinin öz üzvləri üçün qaydalarını müəyyən edir və onlara riayət edilməsinə nəzarəti həyata keçirir.

5. Öz-özünü tənzimləyən təşkilatın fəaliyyətinə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı nəzarət edir.

1. Azərbaycan Respublikasının ərazisində emissiya qiymətli kağızlarının qeydiyyatı, buraxılması və tədavülü qaydası bu Qanuna və ona uyğun qəbul edilmiş normativ hüquqi aktlara müvafiq olaraq müəyyən edilir.

2. Qeyri-emissiya qiymətli kağızlarının qeydiyyatı, buraxılması və tədavülü qaydaları Azərbaycan Respublikasının normativ-hüquqi aktları ilə müəyyən edilir.

3. Dövlət və bələdiyyə qiymətli kağızlarının buraxılması qaydaları, onların yerləşdirilməsi və tədavülü şərtləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

4. Azərbaycan Respublikası ərazisində qiymətli kağızların ilkin yerləşdirilməsi və tədavülü üçün dövlət rüsümu tutulmur. Emissiya prospekti qeydə alınarkən (özəlləşdirmə qaydasında qeydə alınması halları istisna olmaqla) dövlət rüsumu tutulur. Onun məbləği və ödənilməsi qaydası qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

5. Azərbaycan Respublikasında xarici emitentlərin qiymətli kağızlarının tədavülü müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən nizamlanır.

6. Azərbaycan Respublikası ərazisində qeydiyyatdan keçmiş emitentlər tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızların Azərbaycan Respublikası ərazisindən kənarda yerləşdirilməsinə dövlətlərarası sazişlər nəzərə alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə icazə verilir.

1. Emitent emissiya qiymətli kağızlarının buraxılması hüququnu onların dövlət qeydiyyatından keçdiyi andan etibarən əldə edir.

2. Emissiya qiymətli kağızlarının qeydiyyatını müvafiq icra hakimiyyəti orqanları həyata keçirir.

3. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılmasının qeydiyyatı üçün emitent aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir:

4. Emitent və onun idarəetmə orqanlarının vəzifəli şəxsləri emissiya prospektində və daxili sənədlərdə olan məlumatın tamlığı və mötəbərliyi üçün Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyırlar.

5. Dövlət qeydiyyatı (və ya ondan əsaslandırılmış imtina) bu maddədə göstərilən sənədlərin alınması tarixindən sonra 15 gündən gec olmayaraq həyata keçirilməlidir.

6. Dövlət qeydiyyatı orqanlarının məlumatına əsasən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş qiymətli kağızların vahid dövlət reyestrini aparır.

7. Dövlət qeydiyyatından keçməmiş qiymətli kağızların tədavülə buraxılması haqqında qərar qəbul etmiş emitentin vəzifəli şəxsləri Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

1. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının qeydə alınmasından imtina edilməsi üçün əsaslar aşağıdakılardır:

2. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının və emissiya prospektinin qeydə alınmasından imtina edilməsi haqqında qərardan məhkəmə qaydasında şikayət verilə bilər.

1. Emissiya qiymətli kağızları aşağıdakı formalardan birində buraxıla bilər:

2. Emitentin seçdiyi qiymətli kağız forması onun təsis sənədlərində və (və ya) qiymətli kağızlar buraxılışı haqqında qərarda və qiymətli kağızların emissiya prospektində birmənalı müəyyən edilməlidir.

3. Sənədləşdirilmiş formada emissiya qiymətli kağızları buraxılarkən onların sahiblərinə əldə etdikləri bütün qiymətli kağızlar üçün, onların ümumi sayını, kateqoriyasını və nominal dəyərini əks etdirən bir sertifikat verilə bilər.

4. Emissiya qiymətli kağızlarının sənədləşdirilmiş formasında sertifikat və qiymətli kağızların buraxılışı haqqında qərar qiymətli kağızla təsbit edilmiş hüquqları təsdiqləyən sənəddir.

5. Emissiya qiymətli kağızlarının sənədləşdirilməmiş formasında qiymətli kağızların buraxılışı haqqında qərar qiymətli kağızla təsbit edilmiş hüquqları təsdiqləyən sənəddir.

6. Təqdim edənə verilən emissiya qiymətli kağızları yalnız sənədləşdirilmiş formada buraxıla bilər.

7. Emissiya qiymətli kağızının sertifikatının məcburi rekvizitlərini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

8. Adlı emissiya qiymətli kağızının sertifikatının məcburi rekviziti onun sahibinin adıdır.

9. Qiymətli kağızlara qoyulan tələblər və qiymətli kağızları çap edən orqanların fəaliyyətinin tənzimlənməsi qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1. Qiymətli kağızların ilkin buraxılışı haqqında qərar təsisçilər, təkrar buraxılışı haqqında qərar isə emitentin ümumi yığıncağı tərəfindən qəbul edilir.

2. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılması haqqında qərarda aşağıdakılar göstərilməlidir:

3. Emissiya qiymətli kağızlarının sənədləşdirilmiş formasında emitent əlavə olaraq sertifikatın təsvirini (nümunəsini) təqdim etməlidir.

4. Emissiya qiymətli kağızlarının hər buraxılışı üzrə ayrıca qərar qəbul edilməlidir.

5. Sonrakı buraxılışın qeydiyyata alınması yalnız əvvəlki buraxılışda olan qiymətli kağızların nominal dəyərindən az olmamaq şərtilə tam satışından sonra aparılır.

1. Qiymətli kağızların emissiya proseduru emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi üzrə emitentin hərəkətlərinin bu Qanunla müəyyən edilmiş ardıcıllığıdır.

2. Qiymətli kağızların emissiyası aşağıdakı mərhələləri əhatə edir:

1. Emissiya prospektinə:

1. Qiymətli kağızlar buraxılışı (emissiya) aşağıdakı formalarda həyata keçirilə bilər:

1. Yerləşdirilən emissiya qiymətli kağızlarının sayı qiymətli kağızlar buraxılışı haqqında emissiya prospektlərində göstərilən saydan çox olmamalıdır.

2. Emitent emissiya prospektində göstəriləndən az sayda emissiya qiymətli kağızları yerləşdirə bilər. Yerləşdirilmiş qiymətli kağızların həqiqi sayı qeydə alınmağa təqdim olunan buraxılışın nəticələri haqqında hesabatda göstərilir.

3. Emissiyanın baş tutmadığı hesab edilən yerləşdirilməmiş qiymətli kağızların hissəsi qanunvericiliyə uyğun olaraq müəyyən edilir.

4. Emissiya baş tutmadığı halda investorların vəsaitinin qaytarılması müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada həyata keçirilir.

5. Emitent buraxılan emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsini müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi müddət ərzində başa çatdırmalıdır.

6. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının açıq yerləşdirilməsi və tədavülü zamanı qiymətli kağızlar alarkən bir potensial sahibə başqaları qarşısında üstünlük verilməsi qadağandır.

Bu müddaə aşağıdakı hallarda tətbiq olunmur:

1. Emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi başa çatdıqdan sonra 30 gündən gec olmayaraq emitent qeydiyyatı aparan orqana emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının nəticələri haqqında hesabat təqdim etməyə borcludur.

2. Emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının nəticələri haqqında hesabata aşağıdakı məlumat daxil edilməlidir:

3. Qeydiyyatı aparan orqan emissiya qiymətli kağızları buraxılışının nəticələri haqqında hesabata iki həftə müddətində baxır və qiymətli kağızların buraxılışı ilə əlaqədar nöqsanlar olmadıqda onu qeydə alır. Qeydiyyatı aparan orqan qeydə aldığı hesabatın tamlığına cavabdehdir.

1. Bu Qanunla müəyyən olunmuş emissiya prosedurunun pozulması ilə ifadə olunan və qeydiyyat orqanları tərəfindən qiymətli kağızlar emissiyasının qeydə alınmasından imtina edilməsi, onun dayandırılması və ya emissiya qiymətli kağızları buraxılışının baş tutmamış etiraf olunması üçün əsas olan hərəkətlər haqsız emissiya hesab olunur.

2. Qeydiyyat orqanları haqsız emissiya hallarını aşkar etdikdə, bu barədə 5 gün müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına məlumat verməlidirlər.

3. Emitent, emissiya prospektində elan olunmuş saydan çox qiymətli kağız dövriyyəyə buraxdığı halda, o qiymətli kağızların bu artıq hissəsinin alınması və dəyərinin ödənilməsini təmin etməyə borcludur. Emitent buna iki ay müddətində əməl etməzsə, onda müvafiq icra hakimiyyəti orqanı emitentin əsassız olaraq əldə etdiyi vəsaiti onun əlindən almaq üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.

4. Haqsız emissiya faktlarına görə emitentin vəzifəli şəxsləri Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

1. Sahiblərin sənədləşdirilmiş formada buraxılan emissiya qiymətli kağızlarına olan hüquqları sertifikatlarla (əgər sertifikatlar sahiblərdə saxlanırsa), yaxud sertifikatlarda və depozitarilərdə depo hesabları üzrə yazılarla (əgər sertifikatlar saxlanmaq üçün depozitarilərə verilibdirsə) təsdiq edilir.

2. Sahiblərin sənədləşdirilməmiş formada buraxılan emissiya qiymətli kağızlarına olan hüquqları reyestr aparılması sistemində — reyestr saxlayanda (və ya emitentdə) olan şəxsi hesablarda yazılarla və ya qiymətli kağızlara olan hüquqların uçotu depozitaridə olduqda, depozitarilərdə depo hesabları üzrə yazılarla təsdiq edilir.

1. Təqdim edənə sənədləşdirilmiş qiymətli kağıza hüquq:

1. Qiymətli kağızlarla peşəkar fəaliyyətin aşağıdakı növləri həyata keçirilə bilər:

2. Hüquqi və fiziki şəxslərin qiymətli kağızlar bazarında fəaliyyəti o vaxt peşəkar hesab edilir ki, o müstəsna olaraq, bu Qanunun IV fəslində nəzərdə tutulmuş fəaliyyət növlərinə aid olsun.

3. Kredit təşkilatları qanunvericiliyə uyğun olaraq qiymətli kağızlarla əməliyyatlar apara bilərlər.

4. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyət həyata keçirən hüquqi və fiziki şəxslərin peşəkar fəaliyyətin bu maddədəki növləri ilə eyni zamanda məşğul olmasına və qiymətli kağızlarla əməliyyat aparılmasına məhdudiyyətlərin qoyulması bu Qanunla və digər normativ hüquqi aktlarla tənzimlənir.

1. Tapşırıq və ya komission müqaviləsi əsasında müvəkkil və ya komisyonçu kimi (müqavilədə onların səlahiyyəti barədə göstəriş yoxdursa, həmçinin vəkalətnamə əsasında) fəaliyyət göstərən hüquqi və ya fiziki şəxsin onun müştərisinin marağına uyğun və onun hesabına qiymətli kağızlarla mülki-hüquqi əqdləri bağlaması broker fəaliyyəti hesab olunur.

2. Qiymətli kağızlar bazarının broker fəaliyyəti ilə məşğul olan peşəkar iştirakçısı broker adlanır.

3. Broker komisyoner kimi hərəkət etdiyi halda, komission müqaviləsində qiymətli kağızlara kapital qoymaq üçün nəzərdə tutulmuş və ya qiymətli kağızların satılması nəticəsində əldə edilmiş pul vəsaitinin brokerdə saxlanması haqqında öhdəlik və müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq müştəriyə bu pul vəsaitinin qaytarılması vaxtına qədər broker tərəfindən istifadə edilməsi hüququ nəzərdə tutula bilər.

4. Göstərilən vəsaitin istifadə edilməsindən əldə edilmiş və brokerin sərəncamında qalan mənfəətin bir hissəsi müqaviləyə uyğun olaraq müştərinin hesabına keçirilir.

5. Broker saxladığı pul vəsaiti hesabına kapital qoyulmasından əldə edilən gəlirlər barədə müştəriyə zəmanət və vəd verməmək hüququna malikdir.

1. Hüquqi şəxsin müəyyən qiymətli kağızların alış və (və ya) satış qiymətlərini elan edib, bu qiymətli kağızların elan edilmiş qiymətlər üzrə alınması və (və ya) satılmasını öhdəsinə götürməklə, öz adından və öz hesabına qiymətli kağızlarla alqı-satqı əqdlərini bağlaması diler fəaliyyəti hesab olunur.

2. Qiymətli kağızlar bazarının diler fəaliyyəti həyata keçirən peşəkar iştirakçısı diler adlanır.

1. Bu Qanunun məqsədləri üçün, hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən onun sahibliyinə verilmiş və başqa şəxsə mənsub olan və bu şəxsin və ya həmin şəxsin göstərdiyi üçüncü şəxslərin xeyrinə:

2. Qiymətli kağızlar bazarının qiymətli kağızların idarə edilməsi üzrə fəaliyyəti həyata keçirən peşəkar iştirakçısı müdiriyyət (müdir) adlanır.

3. Qiymətli kağızların idarə etməyə verilməsi üzrə fəaliyyətin qaydası, müdiriyyətin (müdirin) hüquqları və vəzifələri Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə və müqavilələrlə müəyyən edilir.

1. Qiymətli kağızların göndərilməsi üzrə qarşılıqlı öhdəliklərin müəyyən edilməsi (qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə məlumatın toplanması, yoxlanması, təshih edilməsi və onlar üzrə mühasibat sənədlərinin hazırlanması) bu öhdəliklərin hesaba alınması və qiymətli kağızlar üzrə hesablaşma aparılması klirinq fəaliyyəti hesab olunur.

2. Qiymətli kağızlar üzrə klirinqi həyata keçirən təşkilatlar, qiymətli kağızlarla əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar ilə əlaqədar olaraq, qiymətli kağızlar bazarının onlardan ötrü hesablaşmalar aparılan iştirakçıları ilə onların müqavilələri əsasında qarşılıqlı öhdəliklər müəyyən edilərkən hazırlanmış mühasibat sənədlərini icra üçün qəbul edirlər.

3. Qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə hesablaşmaları həyata keçirən klirinq təşkilatının fəaliyyəti normativ hüquqi aktlarla tənzimlənir.

1. Qiymətli kağızların və ya onların sertifikatlarının saxlanması, yaxud uçotu və qiymətli kağızlara olan hüquqların keçməsi üzrə xidmətlər göstərilməsi depozitari fəaliyyəti hesab edilir.

2. Qiymətli kağızlar bazarının depozitari fəaliyyəti həyata keçirən peşəkar iştirakçısı depozitari adlanır.

3. Yalnız hüquqi şəxs depozitari ola bilər.

4. Depozitarinin xidmətlərindən istifadə edən şəxs deponent adlanır.

Depozitari qiymətli kağızlar bazarında bu Qanunun 19, 20, 21 və 25-ci maddələrində göstərilmiş fəaliyyət növləri ilə məşğul ola bilməz.

5. Depozitari və deponent arasında depozitari fəaliyyəti prosesində onların münasibətlərini tənzimləyən müqavilə depozitari müqaviləsi (depo hesabı haqqında müqavilə) adlanır. Depozitari müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır. Depozitari, bağlanmış depozitari müqaviləsinin ayrılmaz tərkib hissəsi olan, onun tərəfindən həyata keçirilən depozitari fəaliyyətinin şərtlərini təsdiq etməyə borcludur.

6. Depozitari müqaviləsinin bağlanması deponentin qiymətli kağızlara olan mülkiyyət hüququnun depozitariyə keçməsinə səbəb olmur. Depozitarinin depozitari müqaviləsilə nəzərdə tutulmuş, deponentin tapşırığı ilə həyata keçirilən hallardan başqa, deponentin qiymətli kağızları haqqında sərəncam vermək, onları idarə etmək və ya deponentin adından qiymətli kağızlarla istənilən hərəkətləri həyata keçirmək hüququ yoxdur. Depozitarinin deponentlə depozitari müqaviləsi bağlanmasına qiymətli kağızlarla təsbit edilmiş hüquqların hətta birindən deponentin imtina etməsi şərtini qoymaq hüququ yoxdur.

7. Depozitari, onda saxlanılan qiymətli kağızlar sertifikatlarının qorunması üçün mülki hüquqi məsuliyyət daşıyır.

8. Depozitarinin öhdəlikləri üzrə ödəniş deponentin qiymətli kağızlarına yönəldilə bilməz.

9. Depozitari müqaviləsinə aşağıdakı mühüm şərtlər daxil edilməlidir:

10. Depozitarinin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:

1. Qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinin aparılması sistemini təşkil edən göstəricilərin toplanması, qeydə alınması, işlənməsi, saxlanması və verilməsi qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyət hesab edilir.

2. Qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyətlə məşğul olmağa yalnız hüquqi şəxslərin hüququ vardır.

3. Reyestrin aparılması üzrə fəaliyyət emitent və ya onun tapşırığı ilə qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları tərəfindən həyata keçirilə bilər.

4. Qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyəti həyata keçirən şəxslər reyestr saxlayıcıları (qeydiyyatçılar) adlanırlar.

5. Təqdim edənə qiymətli kağızlar üçün qeydiyyatçı tərəfindən reyestr aparılmır.

6. Reyestrin aparılması üçün yalnız bir qeydiyyatçı ilə müqavilə bağlanır. Qeydiyyatçı qeyri-məhdud saylı emitentlərin qiymətli kağız sahiblərinin reyestrini apara bilər.

7. Qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı — reyestrin aparılması sistemində qeydə alınmış, o cümlədən hüquq sahibinin tapşırığı ilə və onun xeyrinə depozitarinin deponenti olan və bu qiymətli kağızlar barəsində sahib olmayan şəxsdir. Qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı reyestri aparan qarşısında hüquq sahibinin vəkili kimi çıxış edir.

8. Qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı kimi qiymətli kağızlar bazarının professional iştirakçıları ola bilər.

Depozitari, depozitari müqaviləsinə müvafiq olaraq qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı kimi qeydiyyatdan keçə bilər.

Broker, xidmət göstərdiyi müştəri ilə bağladığı müqaviləyə uyğun olaraq qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı kimi qeydiyyatdan keçə bilər.

9. Reyestr saxlayıcısı sahibin, yaxud onun adından çıxış edən şəxsin, həmçinin qiymətli kağızların nominal saxlayıcısının tələbi ilə onun şəxsi hesabı üzrə reyestr aparılması sistemindən çıxarış verməyə borcludur.

Reyestr aparılması sistemindən çıxarış şəxsi hesabın sahibini, çıxarış verildiyi ana bu hesabda hər buraxılış üzrə qiymətli kağızların mövcud olan sayını, onlar üzrə öhdəliklərin yaranması faktlarını, həmçinin bu qiymətli kağızlara aid olan digər məlumatı əks etdirən və reyestr saxlayıcı tərəfindən verilən sənəddir.

10. Reyestr saxlayıcısının hüquq və vəzifələri, reyestrin aparılması sahəsində fəaliyyət qaydaları qanunvericiliklə və qeydiyyatçı ilə emitent arasında bağlanmış müqavilə ilə müəyyənləşdirilir.

11. Sahib tərəfindən qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparılmasına dair sərəncam forması və onda göstərilən məlumat müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

12. Emitent reyestr saxlayıcısını dəyişdiyi halda, bu barədə kütləvi informasiya vasitələrində elan verir, yaxud bütün qiymətli kağız sahiblərinə öz hesabına yazılı bildiriş göndərir.

1. Qiymətli kağızlar bazarının iştirakçıları arasında qiymətli kağızlarla mülki-hüquqi əqdlər bağlanmasına bilavasitə kömək edən xidmətlərin göstərilməsi qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkili üzrə fəaliyyət hesab olunur.

2. Qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkili üzrə fəaliyyəti həyata keçirən qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkilatçısı adlanır.

3. Qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkilatçısı mənfəət əldə etmək məqsədini güdmür, onun fəaliyyətindən alınan bütün gəlirlər müstəsna olaraq öz məqsədləri üçün istifadə edilir və onun təsisçiləri arasında bölüşdürülmür.

4. Qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkilatçısı istənilən maraqlı şəxsə aşağıdakı məlumatı verməlidir:

5. Ticarətin təşkilatçısı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq bağlanmış hər hansı əqd haqqında istənilən maraqlı şəxsə aşağıdakı məlumat verilir:

1. Fond birjası — müstəsna olaraq fəaliyyət predmeti qiymətli kağızların normal tədavülü üçün zəruri şəraitin yaradılması, onların bazar qiymətlərinin müəyyən edilməsi (qiymətli kağızlara olan tələb və təklif arasında tarazlığı əks etdirən qiymət), həmçinin onlar haqqında lazımi informasiyanın yayılması, qiymətli kağızlar bazarı iştirakçılarının yüksək peşəkarlıq səviyyəsi nümayiş etdirmək üçün şərait yaradılması olan təşkilatdır.

Fond birjası qiymətli kağızlar bazarında ticarətin təşkilatçısı kimi, depozitari fəaliyyəti və qarşılıqlı öhdəliklərin müəyyən edilməsi (klirinq) fəaliyyəti, istisna olmaqla digər fəaliyyət növləri ilə məşğul ola bilməz.

2. Fond birjası qapalı səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılır.

3. Fond birjası yalnız birja üzvləri arasında ticarəti təşkil edir. Qiymətli kağızlar bazarının digər iştirakçıları birjada yalnız birja üzvlərinin vasitəçiləri ilə əməliyyatlar apara bilərlər.

4. Fond birjası öz fəaliyyətini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilən xüsusi razılıq əsasında həyata keçirir.

5. Fond birjasının qulluqçuları qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının təsisçiləri və iştirakçıları ola bilməzlər, həmçinin fond birjasının fəaliyyətində sahibkarlar sifətində sərbəst iştirak edə bilməzlər.

6. Fond birjası üzvləri arasında, fond birjası üzvləri ilə onların müştəriləri arasında yaranan mübahisələrə məhkəmədə və münsiflər məhkəməsində baxıla bilər.

Bu Qanunun IV fəslində göstərilən fəaliyyəti həyata keçirən, qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları fond birjasının üzvləri ola bilərlər. Fond birjası üzvlüyünə daxil olmaq, fond birjası üzvlüyündən çıxmaq və xaric edilmək qaydası, habelə fond birjasında üzvlərin fəaliyyətinin qaydaları onun nizamnaməsi və digər daxili normativ aktları ilə müəyyən edilir.

Fond birjasının üzvlərinə aid olan daxili normativ aktlar fond birjası tərəfindən onun üzvlərinin təklifləri nəzərə alınmaqla müstəqil müəyyən edilir.

1. Fond birjası bu Qanunun tələblərinə uyğun olaraq ticarət salonunda əqdlərin bağlanmasının, əqdlər üzrə hesablaşmaların və uçotun qaydasını, fond birjasının fəaliyyətilə əlaqədar olan müxtəlif qaydaları və sənədləri müstəqil işləyib hazırlayır və təsdiq edir.

2. Fond birjası:

3. Fond birjası birjada tədavülə buraxılmış qiymətli kağızların siyahıya daxil edilməsi (listinq) və siyahıdan çıxarılması (delistinq) üsulunu müəyyən edilmiş qaydada müstəqil müəyyən edir.

4. Fond birjası, onun üzvlərinə əqdlərin aparıldığı yer və vaxt haqqında, birjada tədavülə buraxılmış qiymətli kağızların siyahısı və qiymətləri (kotirovkası) haqqında, ticarət sessiyasının nəticələri haqqında xəbər vermək yolu ilə aparılan ticarətin aşkarlığını və açıqlığını təmin etməyə borcludur.

5. Fond birjasının onun üzvləri tərəfindən birja əqdləri bağlanmasına görə yığılan haqqın həcmini müəyyən etmək hüququ yoxdur.

6. Yerləşdirmə və tədavül prosesində bu Qanunla nəzərdə tutulmuş emissiya prosedurunu keçmiş və fond birjası tərəfindən onun daxili sənədlərinə uyğun olaraq birjada tədavülə buraxılmış qiymətli kağızlar siyahısına daxil edilmiş qiymətli kağızlar fond birjasında tədavülə buraxılır.

Yalnız qiymətli kağızlarla birja aparılması hüququ üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən edilmiş qaydada xüsusi razılıq almış fond birjası öz adında «Fond birjası» sözlərindən istifadə edə bilər.

1. Bu Qanunun məqsədləri üçün emitent və onun tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızlar haqqında kütləvi olmayan (hamı üçün nəzərdə tutulmayan), məlumata malik olan şəxsləri öz xidməti vəziyyəti, əmək vəzifələri və ya emitentlə bağlanmış müqavilə səbəbindən qiymətli kağızlar bazarının digər subyektləri ilə müqayisədə üstün vəziyyətə qoyan hər hansı məlumat xidməti məlumat hesab edilir.

2. Xidməti məlumata malik olan şəxslərin bu məlumatdan əqdlər bağlamaq üçün istifadə etmək, həmçinin xidməti məlumatı əqdlər bağlamaq üçün üçüncü şəxslərə vermək hüququ yoxdur.

3. Bu tələbi yerinə yetirməyən şəxslər Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə uyğun olaraq məsuliyyətə cəlb edilirlər.

1. Bu Qanunun və qiymətli kağızlar haqqında Azərbaycan Respublikasının başqa qanunvericilik aktlarının pozulmasına görə şəxslər Azərbaycan Respublikasının mülki, inzibati və ya cinayət qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

2. Qiymətli kağızlar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinin pozulması nəticəsində dəyən zərər Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada ödənilməlidir.

3. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının, reklamda təqdim edilən məlumat da daxil olmaqla, qiymətli kağızlar, emissiya qiymətli kağızlarının emitentləri, qiymətli kağızların qiymətləri haqqında qəsdən təhrif olunmuş məlumat təqdim etmək yolu ilə qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiya etmək və qiymətli kağızları almaq və satmaq üçün məcbur etmək hüququ yoxdur.

Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları tərəfindən göstərilən hərəkətlərin edilməsi onlara verilmiş xüsusi razılığın dayandırılması və ya ləğv edilməsi üçün əsasdır.

4. Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiya edilməsi faktı məhkəmə qaydasında müəyyən edilir.

5. Qiymətli kağızların haqsız emissiyasını həyata keçirən emitentlərə qarşı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı:

6. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq qeydiyyat orqanının tələbi ilə, həmçinin qiymətli kağızlar bazarı sahəsində tənzimləmə funksiyalarını həyata keçirən digər dövlət orqanlarının tələbləri ilə qiymətli kağızların buraxılışı etibarsız hesab edilə bilər.

7. Qiymətli kağızlar buraxılışının etibarsız hesab edilməsi qiymətli kağızların qeydə alınmasının və ya emissiyasının müəyyən edilmiş qaydasının pozulması ilə buraxılmış qiymətli kağızların tədavüldən çıxarılmasına və qiymətli kağızların ödənilməsi hesabına emitentin aldığı pul vəsaitinin (başqa əmlakın) sahiblərə qaytarılmasına səbəb olur.

8. Qiymətli kağızlar bazarında xüsusi razılıq olmadan peşəkar fəaliyyətinin aparılması qeyri-qanunidir.

9. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar iştirakçılarının, qiymətli kağızların emitentlərinin həmçinin, onların vəzifəli şəxslərinin müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qiymətli kağızlar haqqında Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin pozulmasını aradan qaldırmaq və məsuliyyət tədbirləri tətbiq etmək barədə hərəkətlərindən Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada şikayət etmək hüququ vardır.

«Qiymətli kağızlar və fond birjaları haqqında» 24 noyabr 1992-ci il tarixli, 383 saylı Azərbaycan Respublikasının Qanunu bu Qanunun qüvvəyə mindiyi gündən qüvvədən düşür.